عشق و محبت کجاست؟!

عشق و محبت کجاست؟!

و الّذین آمنوا أشدّ حبّا للّه
(۱)

موضوع عشق-محبت،یک موضوع بسیار مهم-مفیدی است که آثار و فوائد متعددی دارد.نسل جوان یک عطش جدی نسبت به مسأله(عشق‏ و محبت)دارد.امروزه جامعه جوان ما به دنبال عشق-محبت است.اما سیمای عشق-محبت برای بسیاری مجهول است.اگر چه عاشق است،اگر چه محب است،اگر چه چیزی یا فردی به‏ عنوان محبوب اوست،لکن چهره حقیقی عشق-محبت را نمی‏شناسد،ما در این بحث به سؤالات متعددی که در موضوع عشق-محبت وجود دارد از منظر قرآن کریم پاسخ می‏گوئیم-در صدد هستیم تا راهبردهای مشخصی از مسأله عشق-محبت را به جامعه جوان خود ارائه کنیم.

*طرح سؤال

براستی عشق-محبت چیست؟آفریننده او کیست؟محبوب من چه کسی است؟معیار عشق‏ و محبت چه چیزی است؟آثار عشق-محبت کدام است؟راه‏های تحصیل عشق-محبت چگونه است؟طرق‏ افزایش محبت کدام است؟نقش محبت در تزکیه،تهذیب،رشد-کمال انسان چگونه است؟

*کیمیای محبت

عشق خاصیت کیمیا دارد.همان‏طور که کیمیا،فلزی را به فلز دیگر تبدیل می‏کند،عشق-محبت در انسان تغییر-تحول ایجاد می‏کند،در صفات-افعال انسان تغییر ایجاد می‏کند.

عشق-محبت،نیرو آفرین است-قدرت اصلاح-تربیت انسان را دارد،قدرت ایجاد تبعیت در محبوب را، داراست-زمینه فهم کلام محبوب را برای انسان مهیا می‏سازد.عشق-محبت،قوای خفته انسان را بیدار-نیروهای‏ بسته-مهار شده را آزاد می‏کند.نفس انسان را تکمیل-موجب شکوفائی استعدادهای آدمی می‏گردد.

«از محبت تلخ‏ها شیرین شود از محبت مس‏ها زرّین شود»(۲)

 برچسبها:

قرآن کریم ، عشق , عاشقی, عشق و محبت, عشق و محبت از نظر قرآن کریم,عاشق شدن, دوستی و دوستیابی

*آفریننده عشق-محبت

خداوند تبارک-تعالی گوهر عشق-محبت را در فطرت هر انسانی به امانت گذاشته تا انسان با کمک عقل،آنجا که شایسته است،این گوهر را به مصرف برساند.عشق-محبت در ذات همه انسان‏ها موجود است. عشق-محبت تحصیل کردنی-خریدنی نیست،بلکه همهء ما،در خمیر مایه وجودمان محبت داریم،این عشق و محبت در اعماق وجود هر انسانی وجود دارد-خود را نشان می‏دهد.

*عشق-محبت در اسلام

اسلام نیز قانون-برنامه عشق-محبت دارد،اصلا اساس اسلام بر مبنای عشق-محبت‏ پایه‏گذاری شده است.از بزرگ‏ترین امتیازات مکتب شیعه،بر سایر مذاهب-مکاتب این است،که پایه-زیر بنای‏ اصلی آن عشق-محبت است.و عنصر عشق-محبت در آن حضور تام دارد.عشق-محبت در اسلام عشق-محبت‏ به انسان‏های کامل است،عشق-محبت به اهل بیت عصمت-طهارت-اولیاء طاهرین.

تا جائیکه رسول گرامی اسلام فرموده‏اند:«لا یتمّ الایمان الاّ بمحبّتنا اهل البیت علیه السلام»(۳).

یعنی ایمان تمام-کمال نمی‏شود مگر به برکت دوستی-محبت-عشق به اهل بیت عصمت-طهارت.

*سیمای عشق-محبت در قرآن

واژه عشق-محبت در قرآن کریم در آیات بسیاری بکار رفته است.از جمله آیاتی که در وصف مؤمنان‏ است که خداوند تبارک-تعالی فرموده است:

«و الّذین آمنوا اشدّ حبّا للّه»

(۴).

و آنانکه ایمان آورده‏اند،در دوستی-عشق به خدا استوارترند.

«و الّذین تبوّؤ الدّار-الایمان من قبلهم یحبّون من هاجر الیهم و…»

(۵).

و آنانکه پیش از مهاجران در خانه اسلام-ایمان جایگزین شدند،مهاجرانی که بسوی آنها می‏آیند را دوست دارند و به آنها عشق می‏ورزند-در دل خویش از آنچه به آنها داده شده است احساس ناراحتی نمی‏کنند.

و همچنین آیاتی که خداوند در آنها دوستی-محبت خود را به مؤمنان اعلام داشته است،که عبارتند از:

«انّ اللّه یحبّ التّوابین-یحبّ المتطهّرین»

(۶).

خدا دوست دارد توبه کنندگان-پاکیزگان را.

«و اللّه یحبّ المحسنین»

(۷).

خدا دوست دارد نیکوکاران را.

«انّ اللّه یحبّ المتّقین»

(۸).

خدا دوست دارد افراد با تقوا را.

«و اللّه یحبّ المطهّرین»

(۹).

خدا دوست دارد افراد پاک-با طهارت را.

«انّ اللّه یحبّ المقسطین»

(۱۰).

خدا دوست دارد عدالت کنندگان را.

از آنجا که عشق-محبت جنبه دو طرفی دارد،خداوند به بندگان مؤمن خود می‏فرماید:اگر مرا دوست بدارید من‏ نیز شما را دوست خواهم داشت.

دوستی حضرت حق نسبت به مؤمنین-دوستی مؤمنان نسبت به حضرت حق-دوستی مؤمنین نسبت به‏ یکدیگر.

با این آیات مشخص می‏گردد که خداوند فرموده است:

«قل ان کنتم تحبّون اللّه فاتّبعونی یحببکم اللّه یغفر لکم ذنوبکم»

(۱۱).

بگو اگر دوست دارید خدا را،از من پیروی کنید،تا خدا دوستتان بدارد-گناهانتان را برایتان ببخشاید.

«فسوف یأتی اللّه بقوم یحبّهم-یحبّونه»

(۱۲).

خدا،بیاورد قومی را که دوستشان دارد-آنها به خدا عشق-محبت دارند.

«انّ الّذین آمنوا-عملو الصّالحات سیجعل لهم الرّحمن ودّا»

(۱۳).

آنانکه ایمان آورده‏اند-اعمال شایسته انجام داده‏اند خداوند بخشنده مهربان عشق-محبت آنها را در دل مردم‏ قرار می‏دهد.

«و جعل بینکم مودّة-رحمة»

(۱۴).

در میان شما با همسرانتان عشق-محبت قرار داد-مهر-علاقه شما را به دل یکدیگر گذاشت.

مردی به امام صادق علیه السلام گفت:ما فرزندانمان را به نام شما-پدرانتان اسم می‏گذاریم.آیا این کار،ما را سودی‏ دارد،حضرت فرمودند:آری به خدا قسم«و هل الدّین الاّ الحب»مگر درین چیزی غیر از عشق-محبت-دوستی‏ است؟سپس به آیه شریفه

«ان کنتم تحبون اللّه فاتّبعونی یحببکم اللّه»

(۱۵)استشهاد فرمودند(۱۶).

*راههای افزایش محبت

اوّلین راه برای افزایش محبت«معرفت»است. تحلیل معرفت-افزایش شناخت از محبوب موجب‏ افزایش محبت می‏گردد.شناخت محبوب حقیقی و آگاهی از زیبائی‏ها-ارزش‏های جاودانهء او،موجب‏ افزایش محبت-شیفتگی انسان می‏گردد.دومین راه‏ برای افزایش محبت،توجّه به آثار آن است-وقتی‏ انسان به برکاتی که عشق-محبت به محبوب در زندگی‏ او ایجاد می‏نماید-به مشابهت-مشاکلت محبوب‏ می‏پردازد،محبت او تشدید می‏شود-استمرار می‏یابد.

(به تصویر صفحه مراجعه شود)

وقتی عواطف عالی انسانی به اوج کمال می‏رسد.محبوب-معشوق در نظرش احترام-عظمت پیدا می‏کند و حاضر-آماده است تا خود را در راه معشوق فدا کند-این حالت آثار نیکی همچون صفا،صمیمیت،لطف،رقّت،از خودگذشتگی-ایثار به همراه دارد.این نوع عشق-محبت است که پایدار است-با وصال تیزتر-تندتر می‏شود.

«عشق سعدی نه حدیثی است که پنهان ماند داستانی است که بر هر سر بازار بماند»(۱۷)

*اختلاف محبوب چرا؟

هر کسی فطرتا عاشق کمال-شیفته رشد-تعالی است-این شیفتگی در همه انسان‏ها وجود دارد. فطرت با یک نگاه،دو بعد دارد(بعد اصلی-بعد طفیلی)بعد اصلی در فطرت،عشق به کمال است-بعد طفیلی در فطرت،انزجار-نفرت از نقص است.چه می‏شود که بین محبوب جوانان اختلاف وجود دارد؟ریشه-علت‏ اختلاف،در فطرت نیست.

«لا تبدیل لخلق اللّه ذلک الدّین القیّم»

.(۱۸)

اختلاف در فکرت-اندیشه است-اشتباه در انتخاب معیارها-الگوها،نه فطرت.فطرت همواره انسان را به سوی‏ کمال می‏خواند،ولی نسل جوان بعضا مطلق کمال را اشتباه می‏گیرند.البته فطرت،به تنهایی نمی‏تواند بشر را به سوی‏ کمال هدایت کند-نیاز به یک هادی بیرونی است تا به کمک فطرت بشتابد.

کار انبیاء این است که به تبیین کمال-تبیین مصداق واقعی کمال-تبیین مصداق واقعی نقص بپردازند.پس اگر مردم تابع انبیاء شدند برحسب فطرت،کمال‏طلب خواهند شد-گرنه دنبال نقص خواهند رفت.حال با توجه به‏ اقتضای فطرت،برای هدایت یک انسان چه کار باید کرد؟باید به تبیین کمال-تبیین نقص پرداخت.البته ما اینجا یک معیار-شاخص نیاز داریم،که وقتی به این شاخص نگاه می‏کنیم،بدانیم نقص چیست؟و کمال چیست؟

قرآن این شاخص را به نام ولایت به ما معرفی می‏نماید که وقتی ما خودمان را به آن عرضه کنیم،کمال ما را مشخص-نقص ما را بیان می‏دارد.و ما را در پیمودن مسیر کمال به اوج می‏رساند.

*عشق-محبت به اولیاء

فصل ممیز انسان-حیوان در عشق-محبت،معنوی است.عشق ورزیدن به فضائل-خوبی‏ها و شیفتگی سجایای انسانی-جمال حقیقت.این عشق که در بسیاری از آیات قرآن با واژه(محبت)و یا(مودت)از آن‏ یاد شده است،نیروی عظیم-مؤثری برای تهذیب-تزکیه-رشد-کمال در انسان ایجاد می‏کند.

اگر از اول تا آخر قرآن را مطالعه کنیم می‏بینیم در آیات متعدد،خداوند متعال برای رسول اکرم صلّی اللّه علیه-آله یک اجر قرار داده-آن هم مودت ذی القربی است.

«قل لا اسئلکم علیه اجرا الاّ المودّة فی القربی»

.(۱۹)

بگو از شما مزدی را درخواست نمی‏کنم مگر دوستی عترت-اهل بیتم.

قرآن در پاسخ به این سؤال که چرا نبی اکرم صلّی اللّه علیه-آله برای رسالتش مطالبه مزد کرد؟و دوستی عترت خود را به عنوان‏ پاداش رسالت از مردم خواست،جواب می‏دهد:

«قل ما سألتکم من اجر فهو لکم ان اجری الاّ علی اللّه»

(۲۰)

بگو مزدی را که درخواست کردم چیزی است،که سودش عاید خود شما است.مزد من جز بر خدا نیست.

یعنی آنچه را من به عنوان مزد خواستم،عاید شما می‏گردد-این دوستی-محبت اولیاء همچون اکسیر، تحول آفرین،رشد دهنده-کامل ساز است.

فخر رازی می‏گوید:

زمخشری در کشاف روایت کرده:چون این آیه نازل گشت،گفتند:یا رسول اللّه خویشاوندانی(عترتی)که بر ما عشق-محبت آنها واجب است،چه کسانی هستند؟

حضرت فرمودند:علی علیه السلام-فاطمه علیها السلام-پسران آنان.(۲۱)

*محبوب سازی مجازی

مولانا می‏گوید:

«عشق‏هایی کز پی رنگی بود عشق نبود عاقبت ننگی بود»

امروزه در حرکتی پرشتاب-مبهم،عده‏ای با تجهیز امکانات تبلیغی-رسانه‏ای که در اختیار دارند،تلاش می‏کنند تا محبوب‏سازی کنند-نسل جوان ما را تاکنون-پس از این عاشق اسلام-قرآن-اولیاء دین-اهل بیت عصمت و طهارت بوده-خواهد بود،از طریق عشق-محبت مجازی،از دین خدا-ارزش‏های اسلامی جدا نمایند،آنها که با تبلیغات مستمر-رنگین-تلقین فریبنده،محبوب اصلی را از نسل جوان می‏گیرند-محبوب‏های ساختگی-مجازی را جایگزین آن می‏کنند.یک استشهادی هم بر این مطلب دارم-آن این است که مجاری انتقال فرهنگ در جامعه‏ امروزی که از گستردگی عجیبی هم برخوردار است از جمله تأتر،سینما،فیلم‏های ویدئویی،ماهواره،اینترنت،عکس‏ و تصویر نشریات-کتب علمی،روان‏شناسی-ادبی بویژه رمان‏ها-دیوان‏های شعر از جمله شعرهای نو-تابلوهای‏ تبلیغی-محافل-میهمانی‏های ادبی،بر روی یک موضوع متمرکز شده‏اند-روی آن کار می‏کنند-آن موضوع(عشق و محبت)است-سعی آنها بر این است تا از طریق عشق-محبت مجازی،جوانان را از دین خدا جدا کنند!حال‏ وظیفه ما به عنوان اهل قرآن،در برخورد با این محبوب‏سازی مجازی چیست؟

*راهبردهای قرآنی

راه حلهای مشخص قرآن برای مقابله با محبوب‏سازی مجازی-در عین حال معرفی محبوب‏ حقیقی-راههای وصال به این محبوب حقیقی بدین ترتیب است:

۱-جایگزین ساختن حسنات به جای سیئات.

۲-تعیین جایگاه صرف عشق-محبت.

در مورد اول قرآن کریم می‏فرماید:

«انّ الحسنات یذهبن السّیّئات»

(۲۲).

نیکوکاری‏های شما،زشتی‏ها-بدکاری‏هایتان را نابود می‏سازد.

«فاولئک یبدّل اللّه سیّئاتهم حسنات»

.(۲۳)

و آنها که از عشق مجازی توبه کنند-به عشق حقیقی روی آورند،خداوند گناهان آنها را به حسنات تبدیل می‏کند. براساس این آیه،اگر می‏بینید که جامعه-نسل جوان را دارند به سمت عشق‏های حیوانی-شهوانی-زمینی‏ می‏برند،لازم است انقلاب فرهنگی صورت گیرد.و عشق-محبت صحیح را جایگزین کنید،سیئات را از بین ببرید و حسنات را قرار بدهید،عشق-محبت محمد-آل محمد را مطرح کنید-جوان‏ها را حول محور عشق-محبت به‏ محمد-آل محمد قرار دهید،که فورا هم جواب می‏دهد-فوق العاده هم مؤثر است منتها باید شرایط ارائه آن را هم‏ مهیا کنید.

«سعدی اگر عاشقی کنی-جوانی‏ عشق محمد بس است-آل محمد»(۲۴)

۲-تعیین جایگاه صرف عشق-محبت:

قرآن می‏فرماید:

«لا تبدیل لخلق اللّه ذلک الدّین القیّم»

(۲۵)

هیچ تعبیری در خلقت خدا نباید داد.

عشق‏های مجازی چون کمال آفرین نیستند،تغییر مسیر خلقت خداست،خلاف فطرت کمال‏طلب است.

ما باید موارد مصرف عشق-محبت را برای جوانان مشخص کنیم-به آنها بگوئیم که ایمان شما به خدا،با محبت اهل بیت عصمت-طهارت کامل می‏شود،چون قرآن از اول تا آخر برای رسول اکرم صلّی اللّه علیه-آله یک اجر قرار داده است و آنهم مودت ذی القربی است.

ما باید در برابر تبلیغات-شعارهای انحرافی موضع بگیریم-بنویسیم:

محبوب قلبها فاطمه زهرا علیها السلام

محبوب قلبها علی بن ابی طالب علیه السلام

محبوب قلبها حسین بن علی علیه السلام

محبوب قلبها-عصرها مهدی آل محمد صلّی اللّه علیه-آله

و برنامه بعدی این باشد که آثار این عشق-محبت حقیقی را برای آنها تشریح کنیم تا تشنگی آنها روز افزون گردد و برای تحصیل آب،به جای سرچشمه به دنبال سراب نروند!

مصادر قرآنی

(۱)-سوره بقره-۱۶۵

(۲)-مثنوی معنوی

(۳)-محاسن برقی ج ۲ ص ۴۴۳

(۴)-سوره بقره-۱۶۵

(۵)-سوره حشر-۹

(۶)-سوره بقره-۲۲۲

(۷)-سوره آل عمران-۱۴۸

(۸)-سوره توبه-۴-۷

(۹)-سوره توبه-۱۰۸

(۱۰)-سوره حجرات-۹

(۱۱)-سوره آل عمران-۳۱

(۱۲)-سوره مائده-۵۴

(۱۳)-سوره مریم-۹۶

(۱۴)-سوره روم-۲۱

(۱۵)-سوره آل عمران-۲۱

(۱۶)-سفینة البحار ج ۱ ص ۲۰۱ ماده حب

(۱۷)-بوستان سعدی

(۱۸)-سوره روم-۳۰ هیچ تغییری در خلقت خدا نباید داد.

(۱۹)-سوره شوری-۲۳

(۲۰)-سوره سبا-۴۷

(۲۱)-تفسیر کبیر فخر رازی ج ۲۷ ص ۱۶۶ چاپ مصر

(۲۲)-سوره هود-۱۱۴

(۲۳)-سوره فرقان-۷۰

(۲۴)-بوستان سعدی

(۲۵)-سوره روم-