توسل در قرآن قسمت (2)

توسل در قرآن

عرض سلام ،ادب و احترام محضر بازدیدکنندگان محترم

لطفا قبل از مطالعه این پست قسمت اول توسل در قرآن را از لینک زیر مطالعه فرمایید

توسل در  قرآن قسمت (1)

آیه استغفار:ولو انهم اذ ظلموا انفسهم جاؤک فاستغفرالله واستغفر لهم الرسول لوجدوا الله توّاباً رحیماً؛(نساء(4) آیه 64)
و اگر آنها هنگامی که به نفس خود ظلم کردهاند، پیش تو آیند و از خدا طلب مغفرت کنند و رسول هم برای آنان طلب آمرزش کند،خداوند را توبه پذیر و مهربان خواهند یافت.مفسر بزرگ اهل سنت، ابن کثیر، در ضمن تفسیر آیه مذکور، این حکایت مشهور را نقل کرده است که شیخ ابومنصور صباغ از عتبی نقل میکند. او میگوید: من نزدیک قبر نبی اکرم(ص) نشسته بودم که مردی اعرابی آمد و گفت: السلام علیک یا رسول الله.من این قول خدا را شنیده ام که میفرماید:ولو انهم اذ ظلموا انفسهم جائوک...آمده ام در حالی که از گناهم طلب آمرزش کرده، تو را در پیشگاه خداوند عالم شفیع خود قرار میدهم. یا خیر من دفنت بالقاع اعظمه++فطاب من طیبهن القاع والاکم نفسی الفداء لقبر انت ساکنه++فیه العفاف و فیه الجود و الکرم آن مرد این اشعار را انشا کرد و رفت. در این هنگام خواب بر من غالب شد. رسول خدا را در خواب دیدم که فرمود: ای عتبی خودت را به اعرابی برسان و به او بشارت بده که خداوند او را بخشیده است.(صابونی، محمدعلی، مختصر تفسیر ابنکثیر، ج 1، ص 410 ؛ ثعالبی، ابوزید، تفسیر ثعالبی، ج 2، ص 257)

 

توسل در قرآن

توسل در قرآن

لفظ (الوسیله) دو بار در قرآن آمده است،یکبار در سوره مائده، آیه 35 :....وابتغوا الیه الوسیلۀ ..و بار دیگر در سوره اسراء، آیه 57(اولئک الذین یدعون یتبغون الی ربهم الوسیلۀ)اکنون به برخی از آیاتی که دال بر توسل اند، اشاره میکنیم:1. آیه توسل:(یا ایها الذین آمنوا اتقوالله و ابتغوا الیه الوسیلۀ وجاهدوا فی سبیله لعلکم تفلحون، (.  مائده( 5)، آیه 35 ) ای کسانی که ایمان آورده اید، از (مخالفت فرمان) خدا بپرهیزید و وسیله ای برای تقرب به او بجویید و در راه او جهاد نمایید،باشد که رستگار شوید.در این آیه امر شده است که آدمی برای تقرب الهی وسیلهای بجوید. انسان مادی نمیتواند بدون وسیله لازم به خدا نزدیک شود و به مقام قرب الهی برسد، بلکه واسطهای لازم است که او را به این مقام برساند. این واسطه میتواند عبادت و کارهای نیک باشد و انسان به کمک نماز، روزه، حج و اعمال خیر دیگر به خداوند متعال نزدیک شود. همچنین این واسطه میتواند محبت اولیای خدا باشد که خود او تأکید نموده است:(قل لا اسئلکم علیه اجراً الا المودة فی القربی)(شوری (42) آیه 23).انسان با توسل به کسانی که محبوب خدا هستند، مانند پیامبران و معصومان و مؤمنان صالح، به تقرب الهی دست مییابد.در آیه مذکور واژه(الوسیله) مطلق آمده است .پس هر چیزی که مرضی و مورد توجه خدا باشد، میتواند وسیله قرار گیرد.حال ممکن است این وسیله از نوع افعال باشد، مانند نماز، روزه، حج، جهاد، یا از انواع اشخاص باشد، مانند انبیا و اولیای خدا، یا از نوع اشیا باشد، مانند کعبه، حجرالاسود، مقام ابراهیم و قرآن. خلاصه هر چیزی که ما را به خدا نزدیک کند و ما را به یاد خدا بیندازد، میتواند وسیله قرار گیرد. مثلًا درباره اولیای خدا از پیامبر گرامی چنین روایت شده  است:

 

انواع توسل

انواع توسل

با ژرفنگری در منابع اسلامی به این نتیجه میرسیم که هیچ یک از دانشمندان اسلام توسل جستن را ممنوع نمیدانند. حتی ابن تیمیه نیز که بزرگترین ناقدان توسل است، بعضی از انواع آن را جایز میشمارد. در اینجا لازم میدانیم قبل از ورود به بحث و مقایسه بین فریقین، انواع توسل را به طور اجمال ترسیم نماییم. توسل به طور کلی به سه نوع تقسیم میگردد: الف. توسلهای مشروع: توسل به ذات خدا، اوصاف خدا، ایمان و اعمال نیک، قرآن، توسل به نبی اکرم(ص) در روز قیامت و آثار و دعا و محبت آن حضرت در زمان حیات آن جناب، دعای برادر مؤمنان، انبیا و اوصیا در زمان حیات آنان. ب. توسلهای غیر مشروع: توسل به طاغوت، بتها و نیز توسل به انبیا و اوصیا با این اعتقاد که آنها مستقلاند. ج. توسل مورد اختلاف: توسل به حق نبی در حیات برزخی، توسل به دعای نبی و آثار نبی و اولیا در حیات برزخی آنان. بحث اساسی ما در مورد آخر است؛ زیرا نوع اول را همه مشروع میدانند و نوع دوم را همه دانشمندان ممنوع میشمارند.

لینکهای پیشنهادی:

معنای واژه توسل (وسیله)

بحث توسل

ازدواج سنت پیامبر اعظم(ص)

مسئله توسل به اولیای الهی

زیارت از دیدگاه اسلام

صفویان به زور ایرانیان را شیعه کردند

معنای واژه توسل(الوسیله)

معنای واژه توسل(الوسیله)

 

واژه شناسان توسل (وسیله ) را این چنین معنی کرده اند:

درجه، قربت، منزلت نزد خدا [ابن منظور، لسان العرب، ج 15 ، ص 301 ؛ فراهیدی، خلیل احمد، کتاب العین، ج 3، ص 1951 ؛ ابن سیده ابی الحسن علی بن  اسماعیل، المحکم و المحیط الاعظم، ج 8، ص 612 ؛ محمد فخرالدین طریحی، المجمع البحرین، ج 3، ص 1935

جستن، رغبت (ابن فارس احمد، معجم المقایس اللغۀ، ج 6، ص 110)

توسل جستن شیء با رغبت (راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، ص 523)

شیء ای که به توسط آن به غیر نزدیک شوند(جوهری، الصحاح، ج 5، ص 1841 ؛ فیومی، مصباح المنیر، ص 660)

تقرب و نزدیکی(قریشی، سید علیاکبر، قاموس القرآن، ج 5و 7،ص 218)

با توجه به معانی مختلف و مشترک توسل و وسیله،
میتوانیم در یک جمله کوتاه بگوییم: توسل این است که عملی را با شوق و رغبت برای رسیدن به قرب خدا انجام دهیم. بر این اساس، معنای اصطلاحی توسل این است که عبد چیزی یا کسی را در پیشگاه باری تعالی واسطه کند تا خداوند عالم دعای او را بپذیرد و او به مطلوب خویش برسد. به ترسیم دیگر، میتوانیم بگوییم، وسیله هر چیزی است که آدمی را به خدا نزدیک میکند. به اعمال نیک، ترک منهیات، دعا، واسطه جستن به اسمی از اسمای الهی و صفتی از اوصاف خداوندی یا مؤمن صالح، وسیله اطلاق میشود

(آلوسی، سید محمود، تفسیر روح المعانی، ج 6، ص 126  128)

بنا بر این وسیله را چنین تعریف کرده اند:

اسم لکل ما یتوصل به الی مرضاة الله من علم و عمل

رشید رضا، محمد، تفسیر القرآن الکریم(المنار)، ج 6، ص 307

لینکهای پیشنهادی:

انواع توسل

زیارت از دیدگاه اسلام

مسئله توسل به اولیای الهی

کتاب خواندم شیعه را نابود کنم،شیعه شدم!

بحث توسل

 مقدمه ای بر بحث توسل

واژه توسل دوبار در قرآن کریم آمده است این واژه به معنای تقرب جستن، منزلت جستن و نزدیک شدن به غیر توسط چیزی، به کار رفته است. با ژرفنگری در منابع اسلامی به این نتیجه میرسیم که توسل انواع فراوانی دارد. بعضی از انواع توسل، به اتفاق همه دانشمندان اسلام جایز، بعضی از آن ممنوع و حرام و بعضی دیگر مورد اختلاف است. توسل به حق نبی، توسل به آثار نبی و توسل به دعای نبی و اولیای الهی بعد از حیات، از انواع اختلافی است. از روایات اسلامی استفاده میشود که توسل جستن به ذات نبی و آثار آن حضرت و اولیای الهی هیچ اشکالی ندارد. از زمان صدر اسلام نیز سیره صحابه، تابعین و مسلمانان همین بوده است؛ ولی در قرون بعد، افرادی از جمله ابن تیمیه این امر را ممنوع اعلام کردند که شکاف بزرگی بین مسلمانان ایجاد شد. محمد بن عبدالوهاب نیز در قرن دوازدهم آن را تشدید نمود و این مسئله باعث اختلاف میان مسلمانان شد.

لینکهای پیشنهادی:

معنای واژه توسل (وسیله)

انواع توسل

صفویان به زور ایرانیان را شیعه کردند

تهمت غلو و غالی بودن به شیعه